Do rodzaju botanicznego różanecznik (Rhododendron) należy kilkaset gatunków krzewów, które występują głównie na terenie Azji oraz Ameryki Północnej i Środkowej. Rodzaj ten sprawia wyjątkowo dużo kłopotów botanikom, którzy już od trzech stuleci próbują się uporać z pogrupowaniem poszczególnych gatunków różaneczników (zwanych też rododendronami), często trudnych do rozróżnienia. Jest to niełatwe zadanie, tym bardziej że hodowcy ciągle otrzymują nowe odmiany tych krzewów. Dlatego w naszym artykule będziemy używali nieco uproszczonego podziału – krzewy o zimozielonych liściach nazwiemy różanecznikami, a te o liściach opadających na zimę – azaliami.
Różaneczniki i azalie kwitną bardzo obficie, głównie w maju i na początku czerwca. Ich kwiaty, o różnorodnych kształtach i barwach, wyrastają po kilka lub kilkanaście na wierzchołkach pędów. Niektóre ładnie pachną, a ponieważ zawierają dużo nektaru i pyłku, przywabiają mnóstwo owadów. Wśród tych krzewów są zarówno „olbrzymy” osiągające wysokość ponad 2 m, jak i „karzełki” o poduszkowatym pokroju.
Ozdobą roślin są nie tylko kwiaty, lecz także liście – u różaneczników duże, ciemnozielone, u azalii zaś przebarwiające się jesienią na karminowo i pomarańczowo.
Uprawę różaneczników i azalii w ogrodach zapoczątkowali Anglicy już w XVII w. Ze względu na ogromne zainteresowanie tymi roślinami na poszukiwania nowych gatunków w XVIII i XIX wieku wyruszały -głównie do Azji – liczne ekspedycje. Ponadto u progu naszego stulecia podjęto intensywne prace hodowlane w celu otrzymania odmian o jak najpiękniejszych kwiatach i zwiększonej wytrzymałości na nie sprzyjające warunki klimatyczne.
W dużych ogrodach najlepiej sadzić te krzewy po kilka obok siebie, dobierając je pod względem wielkości i pokroju oraz barwy kwiatów. Pięknie też wyglądają pojedyncze egzemplarze na trawniku. Różaneczniki i azalie osiągające niewielkie rozmiary można uprawiać w ogródkach skalnych, a także w pojemnikach.
Wybieramy miejsce
Różanecznikom i azaliom najbardziej odpowiada klimat, który odznacza się dużą wilgotnością powietrza i obfitymi opadami, dlatego w Polsce krzewy te najlepiej rosną na terenie środkowego i zachodniego Pomorza oraz na Dolnym Śląsku. Ponieważ gatunki o liściach opadających na zimę są odporniejsze na mróz i wysuszający wiatr od zimozielonych, we wschodniej Polsce lepiej sadzić azalie.
Dla różaneczników trzeba wybierać miejsca osłonięte przed wiatrem, zacienione i wilgotne, np. pod drzewami, nad zbiornikiem wodnym. Krzewów tych nie należy sadzić przy południowych, silne nagrzewających się ścianach budynków. Azalie natomiast mogą rosnąć na stanowiskach nasłonecznionych i bardziej odsłoniętych.