Cząber ogrodowy

Satureja hortensis L. Cząber.

Pochodzi ze wschodnich rejonów obszaru śródziemnomorskiego. Do Polski przywieźli go prawdopodobnie zakonnicy. Uprawiany jest na niewielkich powierzchniach, jednak ze względu na właściwości dietetyczne i walory smakowe zasługuje na większe zainteresowanie.

Jako przyprawy używa się świeżego ziela ścinanego na krótko przed kwitnieniem lub na początku kwitnienia lub wysuszonego ziela. Rośliny można przechowywać w całości, pęczkach lub okruszone liście w zamkniętych naczyniach.

Cząber posiada silny aromatyczny zapach i gorzkawy, palący, podobny do pieprzu smak. O wartości ziela decyduje głównie olejek, którego zawartość waha się od 0,3 do 2%. Dominującym składnikiem olejku jest karwakrol. W zielu występują jeszcze garbniki, żywice, substancje gorzkie i śluzowe.

Cząber pobudza wydzielanie soku żołądkowego, wzmaga trawienie i przyswajanie pokarmów, reguluje perystaltykę jelit i zapobiega wzdęciom.

Świeże pokrojone liście cząbru dodaje się do sałaty i sałatek warzywnych oraz placków ziemniaczanych. Wysuszone ziele przy właściwym przechowywaniu dość długo zachowuje właściwości aromatyzujące i dopiero w czasie rozdrabniania zachodzi szybkie parowanie związków lotnych. Zalecane jest więc proszkowanie surowca bezpośrednio przed użyciem. Wysuszony cząber jest doskonałą przyprawą do zupy fasolowej i fasolki szparagowej oraz grochu i soczewicy. Szczególnie popularna jest ta przyprawa w kuchni niemieckiej, francuskiej i angielskiej, gdzie cząber jest niezbędnym składnikiem farszu do indyka i cielęciny Jako namiastki pieprzu stosuje się go do mięs, wędlin, grzybów oraz serów. Ziele i olejek używane są jako ostra przyprawa do marynat, konserw mięsnych i ogórków. Sproszkowane ziele jest jednym z najważniejszych składników przyprawowych mieszanek ziołowych.